De verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) voor zelfstandigen zonder personeel komt dichterbij. Het kabinet stuurde het wetsvoorstel inmiddels door naar de Raad van State voor advies. Daarmee zet de regering een belangrijke stap richting invoering van een stelsel dat al jaren onderwerp van discussie is.

Achtergrond van het wetsvoorstel

De discussie over een verplichte verzekering voor zzp’ers speelt al geruime tijd. Veel zelfstandigen bouwen momenteel geen vangnet op tegen arbeidsongeschiktheid, terwijl werknemers via hun werkgever automatisch verzekerd zijn. Het kabinet wil met de maatregel voorkomen dat zelfstandigen bij ziekte of een ongeval zonder financiële bescherming komen te zitten. Ook moet de regeling aan een eerlijker speelveld tussen werknemers en zelfstandigen bijdragen.

Hoe gaat de verplichte verzekering eruitzien?

Het wetsvoorstel bevat de contouren van de verplichte AOV. Uitgangspunt is dat iedere zzp’er een basisverzekering die recht geeft op een minimumuitkering bij arbeidsongeschiktheid, afsluit. Deze uitkering wordt gekoppeld aan het minimumloon, zodat er in elk geval een bestaansminimum beschikbaar is. Zelfstandigen krijgen de mogelijkheid om zich aanvullend voor een hogere uitkering te verzekeren.

De premie zal afhankelijk zijn van het inkomen, met een maximum dat de overheid vaststelt. De uitvoering komt waarschijnlijk in handen van het UWV, Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen.

Reacties en zorgen bij zelfstandigen

Onder zelfstandigen leven veel vragen en zorgen. Voorstanders zien het wetsvoorstel als een noodzakelijke stap om armoede onder zzp’ers te voorkomen en ongelijkheid op de arbeidsmarkt te verminderen. Tegenstanders wijzen op de hoge kosten, vooral voor ondernemers met lage inkomens of wisselende opdrachten. Ook vrezen veel zelfstandigen dat de verplichte verzekering hun vrijheid en ondernemerschap beperkt.

Belangenorganisaties pleiten daarom voor voldoende maatwerk, bijvoorbeeld door flexibele premies of een langere wachttijd voor de uitkering. Daarmee zouden zzp’ers meer ruimte krijgen om een verzekering die bij hun persoonlijke situatie past, te kiezen.

Economische en maatschappelijke gevolgen

De invoering van een verplichte AOV heeft brede gevolgen. Voor de overheid betekent het een grotere rol bij het opvangen van inkomensrisico’s, terwijl sociale partners benadrukken dat de maatregel de solidariteit in het stelsel versterkt. Voor zelfstandigen brengt het zowel zekerheid als extra lasten met zich mee.

Volgens recente cijfers van het CBS is momenteel slechts een derde van de zzp’ers verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid. Dat betekent dat een groot deel van de groep straks voor het eerst met een structurele premie te maken krijgt. De financiële impact zal per ondernemer sterk verschillen, afhankelijk van inkomen, sector en aanvullende keuzes.

Vervolgstappen

De Raad van State buigt zich de komende maanden over het wetsvoorstel. Daarna gaat het voorstel naar verwachting naar de Tweede Kamer. Als het parlement akkoord gaat, kan de verplichting vanaf de komende jaren in werking treden. Het is nog niet duidelijk welke overgangsregeling er komt en hoe de handhaving precies wordt ingericht.