Er zijn verschillende vormen van kapitaal, er bestaat namelijk informeel kapitaal en formeel kapitaal. Wat houden deze termen precies is en wanneer is er sprake van informeel en formeel kapitaal?
Wat is informeel kapitaal
Informeel kapitaal, is kapitaal dat wordt opgebouwd door bevoordelingen van de aandeelhouder aan de onderneming. Het gaat hier om bevoordelingen die niet zouden voorkomen als er met een onafhankelijke derde gehandeld zou worden. Informeel kapitaal kan alleen voorkomen bij rechtspersonen, zoals BV’s en NV’s, dit is niet mogelijk bij een eenmanszaak.
Het komt regelmatig voor dat er tussen aandeelhouders en ondernemingen (BV’s) transacties plaatsvinden. Bij transacties tussen de aandeelhouder en de BV wordt niet altijd even zakelijk gehandeld. Bij het berekenen van de verschuldigde belasting, moet er echter uit worden gegaan van zakelijk handelen. Als er niet zakelijk gehandeld wordt, zal er een correctie moeten plaatsvinden op de fiscale winstberekening.
Voorbeelden
Enkele voorbeelden van informeel kapitaal zijn:
- Het kwijtschelden van een lening die door de aandeelhouder aan de onderneming verstrekt werd
- de aandeelhouder die leveringen of diensten verricht aan de onderneming voor onzakelijke tarieven
- verhuur van onroerend goed zoals een pand van de aandeelhouder (of van een andere vennootschap van de aandeelhouder) aan de onderneming tegen onzakelijke tarieven
Kenmerken van informeel kapitaal
Om de aanwezigheid van een informele kapitaalstorting te bepalen, moet er voldaan worden aan twee belangrijke voorwaarden, zijnde:
- Er moet een vermogensverschuiving plaatsvinden (feitelijke of fictieve verschuiving) van de aandeelhouder naar de onderneming
- De vermogensverschuiving vindt plaats op grond van aandeelhoudersmotieven
Een vermogensverschuiving betekent ook wel dat er kapitaal van een persoon of rechtspersoon wordt overgebracht naar de BV, feitelijk al dan niet fictief.
Aandeelhoudersmotieven wil zeggen dat de aandeelhouder voordeel behaalt uit de vermogensverschuiving. Een persoon of rechtspersoon zonder aandelen in de BV (een onafhankelijke derde), zou niet overgaan tot de vermogensverschuiving. Let op dat er niet bij alle transacties tussen de aandeelhouder en de BV sprake is van aandeelhoudersmotieven, er is namelijk geen sprake van een informele kapitaalstorting als de aandeelhouder handelt als een normale crediteur, debiteur of vreemd vermogensverschaffer.
Formeel kapitaal
Formeel kapitaal daarentegen, kan door de onderneming verkregen worden door civielrechtelijke kapitaalstortingen, zoals het volstorten van de uitgegeven aandelen bij de oprichting van een vennootschap. Een agiostorting is een ander voorbeeld.
Geen winst
Het is gebruikelijk om de fiscale winst van een BV te berekenen middels de vermogensvergelijking. Bij de vermogensvergelijking, bedraagt de winst van het boekjaar dan het verschil tussen het eindvermogen en het beginvermogen. Daar worden uiteraard nog een aantal correcties op gedaan, zoals niet aftrekbare kosten.
Kapitaalstortingen moeten bij de fiscale winstberekening ook gecorrigeerd worden, stortingen beïnvloeden namelijk het vermogen, maar niet de winst. Formele kapitaalstortingen worden meestal al juist verwerkt in de vermogensvergelijking, formele kapitaalstortingen zijn namelijk duidelijke stortingen en moeten geëlimineerd worden in de vermogensvergelijking. Echter, informele kapitaalstortingen moeten ook geëlimineerd worden.
Waardebepaling van informele kapitaalstorting
In de praktijk kan de bepaling van de waarde van het informele kapitaal vrij lastig te bepalen zijn. Als er bijvoorbeeld een pand van een aandeelhouder wordt verhuurd aan de onderneming voor een onzakelijk tarief, zal eerst het zakelijk tarief bepaald moeten worden. Ook wel het tarief dat in het maatschappelijk verkeer als aanvaardbaar wordt beschouwd. Het verschil tussen het zakelijke en onzakelijke tarief is immers de informele kapitaalstorting. Dit is het bedrag dat geëlimineerd zal worden in de vermogensvergelijking.
Informele winstuitkering
Het tegenovergestelde van een informele kapitaalstorting, is een informele winstuitkering. Bij een informele winstuitkering wordt er namelijk op indirecte wijze geld ontvreemd uit de onderneming door de aandeelhouder. Uiteraard gaat de belastingdienst niet akkoord met informele winstuitkeringen, evenals zij niet akkoord gaat met informele kapitaalstortingen.
